Hoogbegaafd – wat is dat eigenlijk?
Ik vind eerlijk gezegd het woord 'hoogbegaafd' een moeilijk begrip en merk bij de mensen met wie ik werk vaak ook schroom en aarzeling om dit woord te gebruiken. Daarom is het nodig om met elkaar vast te stellen waar we het eigenlijk over hebben als we het over hoogbegaafdheid hebben.
En dat is nog best lastig, want er is niet een definitie, maar veel pogingen om dit fenomeen te beschrijven. Er zijn vele definities waarin veel kenmerken van hoogbegaafdheid genoemd worden. Een kenmerk dat altijd daarin voorkomt is een hoge intelligentie. Daarom is het waarscheinlijk ook het eerste waar men aan denkt bij het woord hoogbegaafdheid. Maar hoogbegaafdheid is meer dan een IQ boven de 130. Bij de kenmerken van hoogbegaafdheid horen ook: creativiteit, gedrevenheid, een sterk rechtvaardigheidsgevoel, een kritische houding (ook naar jezelf toe) en gevoeligheid.
In de Delphi studie zijn 20 Nederlandse deskundigen tot volgende beschrijving gekomen:
Een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren. Kooijman-van Thiel, M. (red.)
Wat ik mooi vind aan dit model is dat het twee dingen duidelijk in beeld brengt:
1. Hoogbegaafdheid is meer dan een hoge intelligentie.
Want bij menszijn hoort ook het voelen. Dat is rijk geschakeerd, vaak heel intens. En een hoogbegaafde heeft ook een sterke drang tot autonomie, hij wil zijn eigen keuzes maken. Daarbij hoort ook perfectionisme, een sterk rechtvaardigheidsgevoel en een kritische ingesteldheid. Dat zijn de zogenaamde ‘zijnskenmerken’ (Tessa Kieboom).
2. Samenspel van mens en maatschappij
Wat ik zo mooi vind aan het model is dat het laat zien dat er een relatie is tussen de hoogbegaafde en de wereld waarin hij of zij leeft. En hierin ontstaat een wisselwerking. Vanuit zijn denken en voelen is de hoogbegaafde gedreven en nieuwsgierig naar de wereld toe en wil daarin van betekenis zijn, iets bereiken en scheppen. En vanuit de wereld krijgen wij prikkels binnen en informatie. Wij nemen de wereld met onze zinnen op en dat heeft invloed op ons denken en voelen. Bij een hoogbegaafde kan dat juist heel intens zijn.
In dit samenspel tussen mens en zijn omgeving kunnen hoogbegaafde mensen het contact met de maatschappij verliezen. Doordat ze heel snel, creatief, complex en intens denken en voelen ligt miscommunicatie op de loer. Dat je je anders voelt en niet begrepen. En dat is jammer, want je hebt de wereld juist zo veel moois te bieden.
Onderzoek je talenten
Veel van mijn coachees hebben de vraag hoe ze hun kwaliteiten in deze wereld kunnen inzetten. Voor mij begint dat met een onderzoek naar wat nu eigenlijk je talenten zijn. Want vaak heb je al heel veel signalen ontvangen dat je niet goed bent zoals je bent. ‘Wie denk je wel dat je bent?’ ‘Ben je dan nooit tevreden?’ ‘Je bent zo gevoelig.’
Dan twijfel je aan jezelf. Dan weet je niet meer wat jouw missie is en wat betekenis geeft aan je leven. Daarom is het zo belangrijk om te onderzoeken wie je bent met al je mooie kwaliteiten. Ieder mens is daarin uniek. Uitvinden wie jij eigenlijk bent, dat is een eerste stap om de miscommunicatie weer tot een vruchtbaar samenspel te maken. Daarna ga je onderzoeken welke idealen je drijven, wat jij wilt inbrengen in deze wereld en hoe je je kwaliteiten daarvoor kunt inzetten.
Wil je verder lezen over hoogbegaafdheid? De volgende boeken beveel ik van harte aan:
Frans Corten, Uitzonderlijk talent.
Tessa Kieboom, Kathleen Venderickx: Meer dan intelligent.
Maud Kooijman-van Thiel: Hoogbegaafd. Dat zie je zó!
Noks Nauta, Ongeleide projectielen op koers.
Noks Nauta, Rianne van der Ven: Hoogbegaafde volwassene - Zet je gaven intelligent en positief in.